Lập trình cho trẻ – Đâu chỉ là học viết code

Trẻ nhỏ có thể học lập trình không? Học lập trình có khó không? Học lập trình có cần thiết không?... Rất nhiều băn khoăn của ba mẹ trước khi quyết định cho con học lập trình. Lập trình trong thế giới trẻ nhỏ sẽ khác với lập trình của người lớn, học lập trình ở tuổi teen cũng có khác biệt riêng. Kỹ năng lập trình đang được đưa vào giảng dạy, cho trẻ làm quen ở các chương trình đào tạo tiên tiến và trên thế giới. Tất cả đều sẵn sàng cho tương lai và kỹ năng lập trình là một phần không thể thiếu.

Lập trình cho trẻ nhỏ – Học mà chơi, chơi mà học

Nếu để trẻ nhỏ bắt đầu học lập trình với các ngôn ngữ lập trình viết mã lệnh như Python hay Javascript, trẻ nhỏ sẽ dễ cảm thấy chán nản và bỏ cuộc khi phải gõ những đoạn lệnh khá dài, chi chít chữ và rất nhiều quy tắc cần nhớ mà chỉ cần sơ suất chữ HOA chữ thường, ký hiệu dấu câu hay khoảng trống các khối lệnh là chương trình sẽ báo lỗi, không chạy được. Thế giới của trẻ nhỏ là thế giới đầy màu sắc và sáng tạo mà hoạt động vui chơi vẫn là hoạt động chính. Do đó, lập trình với trẻ nhỏ cần có vui chơi, trẻ sẽ được chơi với các khối lệnh nhiều màu sắc và trẻ sẽ điều khiển được các nhân vật theo ý mình, trẻ sẽ được sáng tác câu chuyện của riêng mình... Các dự án đầu tay của trẻ như những trò chơi với các nhân vật ngộ nghĩnh mà nhiệm vụ của trẻ là lắp ghép các khối lệnh để thực hiện một nhiệm vụ nào đó.    
 
 
Trẻ sẽ được dẫn dắt vào thế giới lập trình theo cách thật tự nhiên, không gò ép, không áp lực mà thật thú vị và thử thách. Trẻ sẽ dần hiểu được các khái niệm lập trình như tuần tự, vòng lặp, điều kiện, sự kiện, biến,... qua các sản phẩm mình làm. Ngoài ra, trong quá trình thực hiện dự án trẻ sẽ tập thói quen cân nhắc xem mình nên chọn giải pháp nào là phù hợp nhất, biết cách lý giải để người khác hiểu và rồi lắng nghe - phản hồi – cải tiến... . Quá trình học qua trải nghiệm, liên tục lặp lại quy trình thực hiện – kiểm tra – cải tiến sẽ không những giúp trẻ rèn luyện được tư duy lập trình, tư duy tính toán (computational thinking) mà còn là kỹ năng tư duy phản biện, kỹ năng trình bày, kỹ năng giao tiếp ... Trẻ sẽ dần cảm thấy tự tin hơn và biết rằng thế giới không hề bị đóng khung, mỗi giải pháp đều có giá trị tùy theo góc nhìn và đặc biệt là trẻ được làm chủ thế giới theo tưởng tượng của mình, được thỏa sức trong thế giới sáng tạo đó - thế giới lập trình thật hấp dẫn.
Đã có những ngôn ngữ lập trình dành riêng cho trẻ nhỏ như WeDo của Lego, Blockly của Google hay Scratch,... do các giáo sư và nhiều chuyên gia xây dựng. Hướng đến đối tượng chính là trẻ em nên các ngôn ngữ này đều có giao diện nhiều màu sắc, thân thiện với trẻ, mang đến cho trẻ nhiều trải nghiệm, khuyến khích trẻ tham gia, điều khiển các nhân vật một cách sinh động như trong một câu chuyện một cách hấp dẫn. 
 
 
Chỉ bằng các thao tác kéo – thả, lắp ghép trên các khối lệnh tương ứng với các khái niệm lập trình, trẻ sẽ dễ dàng thực hiện hoàn chỉnh các trò chơi, câu chuyện sinh động,... theo ý mình. Dần dần qua thời gian, khi đã thành thạo hơn trẻ sẽ càng thấy yêu thích lập trình hơn và đặc biệt trẻ sẽ không gặp khó khăn khi tiếp cận với các ngôn ngữ lập trình viết mã sau này, vững tin bước tiếp vào thế giới công nghệ rộng lớn với vô vàn điều thú vị. 

Học lập trình ở tuổi teen  – học cách giải quyết vấn đề và định hướng tương lai

Tuổi teen ...
  • Tuổi teen thích công nghệ và luôn muốn được cập nhật xu hướng công nghệ mới nhất. Nếu người lớn có phần e dè trước những trào lưu mới, những sản phẩm công nghệ mới thì tuổi teen lại rất hào hứng và muốn mình là người tiên phong trải nghiệm đầu tiên. 
  • Tuổi teen rất dễ bị xáo trộn tâm lý, là tuổi muốn được tôn trọng, muốn chứng tỏ mình và rất thích làm điều khác biệt.
  • Tuổi teen là tuổi có nhiều thay đổi trong suy nghĩ, tính cách và bắt đầu hình thành những suy nghĩ về tương lai, tìm hiểu để chuẩn bị chọn trường, chọn nghề.
Trong Công nghệ thông tin có rất nhiều cơ hội nghề nghiệp như: chuyên viên phân tích nghiệp vụ (Business Analyst), lập trình ứng dụng, lập trình web, lập trình di động, kiểm thử phần mềm, quản trị Cơ sở dữ liệu, chuyên viên khoa học dữ liệu, quản trị hệ thống mạng, chuyên viên an ninh mạng, kỹ sư cầu nối, chuyên viên thiết kế giao diện, thiết kế trải nghiệm người dùng (UI/UX)...Nếu teen có hiểu biết nhất định về lập trình, biết được các công nghệ đằng sau ứng dụng, nắm được quy trình xây dựng ứng dụng, quá trình để biến từ ý tưởng đến sản phẩm hoàn chỉnh là như thế nào thì teen sẽ hiểu và xác định được mình sẽ phù hợp với công việc nào trong thế giới CNTT. 
Có thể nói CNTT là lĩnh vực mà cánh cửa cơ hội nghề nghiệp luôn rộng mở cho tất cả mọi người, từ những công việc đi sâu về kỹ thuật như chuyên viên lập trình, quản trị cơ sở dữ liệu, chuyên gia quản trị mạng, an ninh mạng ... đến những công việc mà kiến thức chuyên môn, kỹ thuật chỉ là một phần của công việc như Tester, chuyên viên phân tích ứng dụng, thiết kế trải nghiệm người dùng.... Có kiến thức về lập trình và thực tế trải nghiệm qua các dự án do chính mình làm, teen sẽ có những hiểu biết và dễ dàng tự tìm hiểu thêm về các lựa chọn nghề nghiệp trong lịnh vực CNTT và vững tin vào hành trình mình đã chọn hơn mà nếu chỉ nghe nói thì khó có thể hình dung được. Ngoài ra, teen sẽ nhanh chóng nắm được các công nghệ và xu hướng tương lai để chuẩn bị sẵn sàng cho mình. Theo dự đoán thì nhu cầu nhân lực trong lĩnh vực CNTT sẽ ngày càng cao với nhiều cơ hội việc làm hấp dẫn từ các công ty, tập đoàn trong và ngoài nước. 
 
Teen học lập trình sẽ không thích lắm trước các thử thách đơn giản nhưng nếu các kiến thức lập trình mang tính học thuật quá thì teen cũng dễ nản. Teen học lập trình cần phải có thách thức, có sản phẩm THỰC, biết thêm “chiêu” để có thể khoe với bạn. Teen học lập trình thường dễ dàng làm quen với các ngôn ngữ mã lệnh như Python, Javascript, Java ... và mong muốn nhanh chóng có sản phẩm. Do đó, các bài tập ban đầu có thể là thực hiện hoàn chỉnh một chi tiết, chức năng nào đó trong sản phẩm đã có, sau đó là teen sẽ hoàn chỉnh dự án mang phong cách của mình. Teen sẽ được học qua trải nghiệm, học trên dự án thực tế và có thi đua giữa các nhóm nhờ đó teen sẽ nhanh chóng nắm bắt được các kiến thức lập trình cơ bản, rèn luyện tư duy lập trình và được thực hành thêm kỹ năng trình bày, kỹ năng phản biện, kỹ năng làm việc nhóm....
 
 
Sản phẩm lập trình của teen là sự kết hợp các kiến thức đã có, chú trọng vào việc giải quyết vấn đề trên tình huống cụ thể nên các sản phẩm sẽ chất lượng hơn các em nhỏ. Teen học lập trình là học cách giải quyết vấn đề, cách tư duy logic, tư duy phản biện để lý giải các lựa chọn của mình có thể giải quyết bài toán đó theo cách tối ưu nhất.

Học lập trình – Kỹ năng cần thiết trong thời cách mạng công nghiệp 4

 
 
Hiện Cách mạng Công nghiệp 4 đang diễn ra tại các nước phát triển như Mỹ, châu Âu, một phần châu Á và chứng kiến những thay đổi thật vi diệu của toàn bộ hệ thống sản xuất, quản lý và quản trị. Cách mạng công nghiệp 4 kết hợp các công nghệ lại với nhau, làm mờ ranh giới giữa vật lý, kỹ thuật số và sinh học. Những công nghệ như Trí tuệ nhân tạo (AI), Internet of Things (IoT) và robot, máy in 3D, dữ liệu lớn (Big Data) đang được áp dụng rộng rãi trong nhiều lĩnh vực kinh tế xã hội với những kết quả rất ấn tượng.
 
Học lập trình sẽ giúp trẻ hiểu về khoa học và công nghệ đằng sau những phát kiến mới này. Chúng ta sẽ cần thời gian để bước vào cách mạng công nghiệp 4, nhưng trong tương lai gần khi hạ tầng viễn thông phát triển, các thư viện dữ liệu từ hàng triệu camera, thiết bị cảm ứng được cho phép khai thác sử dụng. Hay nói cách khác trong tương lai, khi hệ sinh thái hạ tầng công nghệ hình thành thì với những hiểu biết về lập trình, về khoa học học công nghệ đã có trẻ hoàn toàn có thể tham gia vào thế giới tri thức tích cực với những sản phẩm có ý nghĩa và thiết thực cho cuộc sống.