Ngược dòng thời gian, khi Isaac Asimov phổ biến khái niệm Artificial Intelligence (AI) vào những năm 1940, AI đã ngay lập tức trở thành một yếu tố không thể thiếu của các câu chuyện, bộ phim khoa học viễn tưởng. Có rất nhiều câu chuyện miêu tả AI như một thực thể “ác” cần phải ngăn cản, làm cho những câu chuyện thêm phần hấp dẫn. Nhưng trong thời công nghệ số ngày nay, quan sát những gì xung quanh thì AI không còn xa lạ nữa, chúng ta đang sống chung với AI với nhiều ứng dụng rất vi diệu. Hàng loạt những đột phá trong lĩnh vực AI đang cách mạng hóa mọi khía cạnh của cuộc sống hiện đại.
Chính xác AI là gì?
-
A: artificial (nhân tạo), là những gì được tạo ra bởi bàn tay, khối óc của con người chứ không phải là do thiên nhiên. VD: đèn led, đường sắt và internet đều là nhân tạo.
-
I: intelligent (trí thông minh). Đây là khái niệm không đơn giản, vẫn còn nhiều quan điểm chưa thống nhất. Có ý kiến cho rằng, trí thông minh là sự tổng hợp phức tạp của các hành vi và động cơ, trong khi có những ý kiến khác cho rằng, trí thông minh là một điều có thể được cụ thể hóa về mặt toán học, giống như trọng lực. Cũng có những ý khác xoay quanh ý “hướng đến mục tiêu”, tức là một yếu tố được gọi là thông minh nếu như yếu tố đó có thể tiếp nhận thông tin và thay đổi hành vi để đạt được mục tiêu nhất định.
Không ai có thể đoán được trong tương lai, trí tuệ nhân tạo có thể vượt xa trí thông minh của con người như thế nào, những ứng dụng của AI ngày càng phổ biến và tất cả những điều chúng ta đang thấy chỉ là sự khởi đầu.
Machine learning là gì?
Nói một cách đơn giản, machine learning là một trong nhiều quá trình mà thông qua đó AI được phát triển. Trong machine learning, chúng ta cung cấp dữ liệu huấn luyện cho các thuật toán, cho phép nó đột biến, thay đổi và rồi thuật toán tốt nhất, phù hợp nhất sẽ được chọn lựa và tiếp tục cải tiến để có thể thực hiện được bài toán dự báo, dự đoán trên dữ liệu kiểm thử và sau đó là áp dụng vào dữ liệu thực tế để có được đáp án cho bài toán cần giải quyết.
Nếu chúng ta đã có trí thông minh thì sao phải quan tâm đến trí tuệ nhân tạo?
Để biết được những lợi ích của AI, chúng ta có thể thấy cùng nhìn lại lịch sử với cuộc cách mạng hóa công nghiệp. Cho đến thế kỉ XX, để thu hoạch kịp mùa vụ có khi phải cần đến sức vóc của hàng trăm người mạnh mẽ cầm lưỡi hái. Thế nhưng, khi có sự xuất hiện của cơ khí thì chỉ cần một người vận hành máy gặt là có thể giải quyết ổn cả.
Cũng như cách chúng ta đã từng thay thế sức mạnh cơ bắp bằng một cỗ máy nhân tạo, nhưng giờ chúng ta đang tái hiện lại việc đó với sức mạnh của não bộ. Điều này cho phép chúng ta tiếp cận và xử lý thông tin với số lượng lớn hơn gấp nhiều nhiều lần - và cũng giúp cho chúng ta đưa ra nhiều quyết định đúng đắn hơn, có cơ sở hơn.
Trong AI, nếu cỗ máy AI thay thế con người thực hiện cực kỳ tốt, không mắc lỗi trong các nhiệm vụ ở phạm vi nhỏ, đơn lẻ, chuyên dụng thì người ta gọi là “narrow AI”. Hầu như tất cả các hệ thống dựa trên AI được xây dựng cho đến ngày nay đều thuộc loại “narow AI”, ví như trợ lý Siri, Alexa, xe tự lái, Alpha-Go, rô bốt Sophia, v.v. .Ở cấp “General AI”, cỗ máy giỏi tất cả những việc mà trí thông minh con người có thể làm. Nó có thể nhận diện những việc phức tạp hơn trong đời sống, cấp này hiện chưa có sản phẩm nào, tất cả đang ở trong phòng thí nghiệm. Một cấp cao hơn nữa là “Super AI”, đây là giai đoạn của Trí tuệ nhân tạo mà năng lực của máy tính sẽ vượt xa con người. “Super AI” hiện đang là một tình huống giả định như được mô tả trong phim và sách khoa học viễn tưởng, nó sẽ tự cải thiện, và ngày càng phát triển, và đến một lúc nó sẽ vượt khỏi tầm kiểm soát.
Với AI, con người sẽ không còn bị ảnh hưởng bởi những thiên kiến, cảm xúc, sự mệt mỏi và hạn chế về sức khỏe khi đưa ra quyết định dựa trên dữ liệu. Máy tính ngoài việc khiến các công việc hiện tại dễ thực hiện hơn, cỗ máy AI còn có thể phân tích, xử lý một lượng dữ liệu khổng lồ để tìm kiếm các mối tương quan trong tích tắc, giúp con người đưa ra quyết định hiệu quả hơn.
Thời AI, chúng ta tin tưởng giao cho máy tính thực hiện các phép tính toán và thu thập, xử lý khối lượng dữ liệu khổng lồ một cách nhanh chóng, hiệu quả. Nhờ vậy, chúng ta có thể loại bỏ bớt những gánh nặng, tập trung cho các công việc mang tính sáng tạo, trở thành giám sát cho những cỗ máy AI. Để thực hiện quá trình chuyển đổi này đòi hỏi nguồn lực thế hệ mới phải có các kỹ năng kỹ thuật số phù hợp để hiểu được công việc được thực hiện bởi AI.
Tuy có vô vàn lợi ích, AI cũng có một số nhược điểm cần xem xét. Một trong những mặt trái của AI là đôi khi chúng ta không biết chính xác cách máy đi đến một quyết định nhất định, mọi xử lý như là hộp đen khiến cho việc cải tiến giải pháp trở nên khó khăn, hoàn toàn không đơn giản. Đây là một trong những thách thức mà các tổ chức trong tương lai sẽ phải vượt qua, khiến cho kiến thức chuyên môn về AI trở nên vô cùng quý giá.
Các ngành sử dụng trí tuệ nhân tạo
Thế giới an ninh mạng ngày càng được phát triển nhờ trí tuệ nhân tạo. Những bước tiến như phần mềm nhận dạng khuôn mặt có thể nhận ra các điểm nổi bật để phân biệt các khuôn mặt với nhau và từ đó xác minh danh tính của một người trong thế giới thực. AI có thể nhanh chóng nhận dạng trong số hàng nghìn, thậm chí là hàng triệu người dùng cùng một lúc. AI có thể ghi nhận, phân biệt được những dấu hiệu về hành vi, xác định được tâm trạng và tính cách của người dùng.
Phức tạp hơn, AI còn có thể tạo cân bằng giữa bảo mật và tiện lợi. Ví dụ như những người dùng mà được cho là nguy hiểm có thể được yêu cầu nhập mật khẩu lại và thậm chí xác thực lần thứ hai bằng cách nào đó, trong khi những người khác có thể thoải mái sử dụng hệ thống mà không bị gián đoạn.
Tất nhiên, cũng giống như việc chúng ta có thể triển khai AI để bảo vệ chống lại các tác nhân gây hại thì các tin tặc cũng có thể làm vậy. Điều này có nghĩa rằng trong tương lai, có thể có cuộc chiến của trí tuệ nhân tạo trong an ninh mạng.Có kiến thức về AI sẽ là lợi thế.
Trong xử lý ngôn ngữ tự nhiên, AI đã giải quyết được nhiều bài toán như phân loại văn bản, dịch máy, nhận dạng giọng nói,... và đã được sử dụng với độ chính xác đáng kể . Như Google đã thử nghiệm chatbot sử dụng trí tuệ nhân tạo để trò chuyện bằng tiếng Anh.
Trong tương lai AI có thể sẽ đóng một vai trò quan trọng trong lĩnh vực chăm sóc sức khỏe, ở mọi giai đoạn- từ ngăn ngừa đến chuẩn đoán, chữa trị.
Nhiều người trong số chúng đã và đang thu thập và cung cấp dữ liệu về sức khỏe cá nhân qua những chiếc đồng hồ thông minh, điện tâm đồ, máy theo dõi giấc ngủ, v.v. Đây là điều kiện thuận lợi để có thể ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong việc dự đoán tình hình sức khỏe cho mỗi cá nhân dựa trên dữ liệu thu thập.
Ngoài ra, với nguồn dữ liệu này, chúng ta có thể phân biệt chính xác hơn khi đánh giá rủi ro bệnh cụ thể nào đó của một bệnh nhân. Bằng cách theo dõi các triệu chứng và mối tương quan trước khi bệnh nhân để ý, AI có thể phát hiện ra các dấu hiệu của một căn bệnh cụ thể
Khả năng phân tích lượng lớn dữ liệu giúp cho AI có thể đưa ra chẩn đoán và thông báo cho người dùng những cảnh báo cần thiết kịp thời. Khi một bệnh nhân tới khám, vai trò của AI còn có thể quan trọng hơn, AI có thể đánh giá bệnh nhân trong giai đoạn đầu của các căn bệnh hiểm nghèo, như ung thư có thể chính xác hơn bác sĩ X quang được đào tạo. Các phương pháp điều trị thú vị hiện đang được thử nghiệm trên các robot, robot có thể thực hiện tự động các quy trình mà không cần tới sự can thiệp của con người. Như vậy trong tương lai, AI có thể giúp giải phóng các nguồn lực cho các cơ sở y tế, giảm bớt gánh nặng hành chính đối với các bệnh viện và có thể hỗ trợ tốt hơn cho đội ngũ y bác sĩ, hỗ trợ điều trị bệnh nhân tốt hơn.
Tương lai AI
AI đã có nhiều bước tiến từ những câu chuyện viễn tưởng của Asimov. Cho dù chúng ta có nhận ra điều đó hay không, AI đã âm thầm hoạt động mỗi khi chúng ta bật điện thoại, lướt web hoặc mua hàng trực tuyến.Theo thời gian, AI sẽ càng mạnh mẽ với mức tăng trưởng theo cấp số nhân.
Học AI, trang bị những kỹ năng, kiến thức nền tảng về AI thực sự đang là nhu cầu cần thiết, giúp cho mọi người có thể hội nhập tốt hơn trong tương lai, thời của AI.